Γ. Χατζηθεοδοσίου στο “Βήμα της Κυριακής”: Στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Άρθρο του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, Προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά, στην εφημερίδα “Το Βήμα της Κυριακής” (30/06/2024).

---

Η εξωστρέφεια είναι καθοριστική για το μέλλον των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση για την πορεία της εθνικής οικονομίας. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν το 99,9% του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων και η ενίσχυση της εξαγωγικής δυναμικής τους είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την επίτευξη βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης και τη σύγκλιση της Ελλάδας με τις ευρωπαϊκές οικονομίας.

Σήμερα, η πλειοψηφία των εξαγωγικών επιχειρήσεων της χώρας είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με μελέτη που διενεργήθηκε το 2023 για λογαριασμό του Εθνικού Παρατηρητηρίου για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, οι πολύ μικρές εξαγωγικές επιχειρήσεις καλύπτουν το 61% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας. Οι μικρές επιχειρήσεις το 29%, οι μεσαίες το 8% και οι μεγάλες το 2%. Η εικόνα, ωστόσο, είναι αντιστρόφως ανάλογη, όσον αφορά την αξία των εξαγωγών, ανά τάξη μεγέθους των επιχειρήσεων. Όπως έδειξε η έρευνα, το 58% της αξίας των εξαγωγών προέρχεται από τις μεγάλες επιχειρήσεις, το 21% από τις μεσαίες, το 12% από τις μικρές και μόλις το 9% από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Η υστέρηση αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί, με αντιμετώπιση των δομικών αδυναμιών και των προβλημάτων, που βρίσκονται στη ρίζα της. Παρά τη σημαντική ενίσχυση της εξωστρέφειας των μικρομεσαίων μεταποιητικών επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό των επιχειρήσεων που εξάγουν παραμένει χαμηλό σε σχέση με τον πληθυσμό τους και οι εξαγωγές τους περιορισμένες. Σύμφωνα με έρευνα της Εθνικής Τράπεζας, το 14% των πωλήσεων των μικρών επιχειρήσεων κατευθύνεται σε εξαγωγές, έναντι 38% των μεγάλων. Επίσης, τα προϊόντα τους κατευθύνονται κυρίως στις αγορές των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, την ώρα που οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν καλύτερη πρόσβαση σε ανεπτυγμένες αγορές της Δυτικής Ευρώπης, με τη δυνατότητα για υψηλότερα περιθώρια κέρδους. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις εμφανίζονται, επίσης, αποκομμένες από διεθνείς παραγωγικές αλυσίδες, καθώς στην πλειονότητά τους εξάγουν σε χονδρικό και λιανικό εμπόριο, ενώ λιγότερες είναι αυτές που εξάγουν στους τομείς της μεταποίησης, της γεωργίας, των κατασκευών κ.ά.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δίνουν εδώ και αρκετά χρόνια αγώνα επιβίωσης, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να ενισχύσουν τον διεθνή τους προσανατολισμό. Λόγω του μεγέθους τους αντιμετωπίζουν τεχνολογική υστέρηση και έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού. Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια, τέλος, είναι αυτό της υποχρηματοδότησης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Το γεγονός ότι για πάνω από μια δεκαετία, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένουν αποκλεισμένες από τον τραπεζικό δανεισμό, δημιουργεί ανυπέρβλητα εμπόδια στην αναβάθμιση της παραγωγικής τους ικανότητας, στη διαφοροποίηση των προϊόντων τους και στη χρηματοδότηση εξαγωγικών στρατηγικών.

Χρειάζεται να αυξηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι που διατίθενται για την ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, ώστε να μπορέσουν να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες, να ενσωματώσουν καινοτομίες, να επιταχύνουν την ψηφιακή τους μετάβαση. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει, επίσης, να δοθεί στην ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων, που απαντούν στις ανάγκες των μικρότερων επιχειρήσεων, όπως είναι οι μικροπιστώσεις, τα δάνεια επιμερισμού ρίσκου, η παροχή εγγυήσεων κ.ά.

Είναι ανάγκη, παράλληλα, να υπάρξουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο πολιτικές για την ενίσχυση της Ενιαίας Αγοράς, ώστε να αρθούν εμπόδια στις διασυνοριακές επιχειρηματικές δραστηριότητες, καθώς και της Κοινής Εμπορικής Πολιτικής, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε αγορές τρίτων χωρών.

Κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση της εξωστρέφειας των ΜμΕ θα έχει, τέλος, η ενθάρρυνση της δημιουργίας επιχειρηματικών συστάδων και συνεργατικών σχημάτων, με στόχο τη δημιουργία εξαγωγικών αλυσίδων αξίας.

Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη, ψηφιακή οικονομία, το μικρό επιχειρηματικό μέγεθος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται εξ ορισμού ως μειονέκτημα, ιδιαίτερα στον τομέα της εξωστρέφειας.
Η επανάσταση του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών πωλήσεων επιτρέπει πλέον σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα να δοκιμαστούν και να ανθίσουν. Παρέχει τη δυνατότητα ακόμα και σε μικρές, αλλά ευέλικτες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις, να απευθυνθούν σε ένα παγκόσμιο κοινό.

Η επιχειρηματική μεγέθυνση είναι σαφώς επιθυμητή, δεν μπορεί όμως να γίνει από τη μία μέρα στην άλλη και – σε κάθε περίπτωση – δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως μόνη λύση στα προβλήματα της μικρής επιχείρησης.

Αν θέλουμε η Ελλάδα να αποκτήσει παραγωγική, εξωστρεφή οικονομία, θα πρέπει να στραφούμε σε γενναίες πολιτικές στήριξης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Θα πρέπει να εφαρμόσουμε στοχευμένα μέτρα για την άρση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι μικρές επιχειρήσεις και να καλλιεργήσουμε μια ισχυρή κουλτούρα συνεργασιών, που θα τις βοηθήσουν να γίνουν περισσότερο αποδοτικές και ανταγωνιστικές διεθνώς.

Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών υποστηρίζει έμπρακτα την εξωστρεφή δράση των μελών του, στηρίζοντας συνεργατικά δίκτυα, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε διεθνείς ηλεκτρονικές πλατφόρμες εμπορίου και υλοποιώντας προγράμματα επιμόρφωσης. Συνεχίζουμε, παράλληλα, να διεκδικούμε παρεμβάσεις και πολιτικές στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ώστε να καταφέρουν να επιβιώσουν και να δώσουν ζωή σε νέα σχέδια. Γιατί η βιωσιμότητα, η εξωστρέφεια και η ανάπτυξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας θα καθορίσει την πορεία της ελληνικής οικονομίας στο μέλλον.